Hindi Grammar

समश्रुत भिन्नार्थक शब्द II युग्म शब्द


समश्रुत भिन्नार्थक = सम-समान, श्रुत – सुनना, 
भिन्न-अलग।
वे शब्द जो सुनने में समान हो, परन्तु अर्थ में भिन्न हो
1. आदि – प्रारम्भ/प्रथम
आदी – अभ्यस्त
2. तरणि – सूर्य
तरणी – नाव
3. मरीचि – किरण
मरीची – सूर्य
4. सूर – सूर्य, अंधा
शूर – वीर
5. अज – अजन्मा, ब्रह्मा, दशरथ के पिता, बकरा
अजा – बकरी
6. छकड़ी – बैलगाड़ी
छगड़ी – बकरी
7. छाछ – तक्र
छाग – बकरा, बकरी
8. नारी – स्त्री
नरी – बकरी
9. अजय – न जीता हुआ
अजया – बकरी
10.  वारण – हाथी, न्योछावर
वरण – स्वीकार
11.  द्विप – हाथी
द्वीप – टापू
12.  नाग – हाथी, पहाड़, सूर्य
नाक – नामिश, स्वर्ग
13.  कुंजर – हाथी
 कंजर – एक जाति विशेष
14.  हस्ति – हाथी
हस्ती – अस्तित्व
15.  गज – हाथी
गज – नापने की इकाई

<script async src=”https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-1854036100335974″
     crossorigin=”anonymous”></script>
<ins class=”adsbygoogle”
     style=”display:block; text-align:center;”
     data-ad-layout=”in-article”
     data-ad-format=”fluid”
     data-ad-client=”ca-pub-1854036100335974″
     data-ad-slot=”5576874432″></ins>
<script>
     (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>


16.  ललित – सुन्दर
ललिता – सुन्दर सत्री
17.  अंगना – स्त्री
अँगना – आँगन
18.  द्वारा – माध्यम
दारा – स्त्री
19.  गृहिणी – स्त्री
ग्रहिणी – एक प्रकार का रोग
20.  कंत – पत्ति
कान्ता – स्त्री
21.  पुष्कर – तालाब
पुष्कल – पर्याप्त
22.  अहर – तालाब
आहार – भोजन
23.  तड़ाक – शीघ्र
तड़ाग – तालाब
24.  सर – तालाब
शर – बाण
25.  हृद – हृदय
ह्रद – तालाब
26.  लत – आदत
लता – बेल
27.  व्यसन – बुरी आदत
वसन – वस्त्र
28.  चषक – प्याला
 चसक – आदत
29.  आदि – प्रारम्भ/प्रथम
आदी – आदत
30.  खग – पक्षी

READ MORE about  संज्ञा sangya

खंग – तलवार

<script async src=”https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-1854036100335974″
     crossorigin=”anonymous”></script>
<ins class=”adsbygoogle”
     style=”display:block; text-align:center;”
     data-ad-layout=”in-article”
     data-ad-format=”fluid”
     data-ad-client=”ca-pub-1854036100335974″
     data-ad-slot=”1883658548″></ins>
<script>
     (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>


31.  कृपण – कंजूस
कृपाण – तलवार
32.  असि – तलवार
अस्सी – एक प्रकार की संख्या
33.  असिलता – तलवार
अशीलता – उद्दण्डता
34.  सर्ग – सृष्टि
स्वर्ग – देवलोक
35.  शम – शान्त
सम – समान
36.  आरसी – आइना
आर्षि – वेद संबंधी
37.  प्रसाद – कृपा, भोग चढ़ावा
प्रासाद – महल
38.  अग – सूर्य, पहाड़
अघ – पाप
39.  अविराम – लगातार
अभिराम – सुन्दर
40.  आवरण – ढ़का हुआ
आभरण – आभूषण
41.  अम्बुद – बादल
अम्बुज – कमल
42.  अम्ब – आम, माता
अम्बु- जल
43.  अतल – गहरा
अतुल – बड़ा
44.  इला – धरती
ईला – एक प्रकार की मछली
45.  क्षमा – माफी
क्ष्मा – धरती

<script async src=”https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-1854036100335974″
     crossorigin=”anonymous”></script>
<ins class=”adsbygoogle”
     style=”display:block; text-align:center;”
     data-ad-layout=”in-article”
     data-ad-format=”fluid”
     data-ad-client=”ca-pub-1854036100335974″
     data-ad-slot=”4126678502″></ins>
<script>
     (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>


46.  क्षति – हानि
क्षिति – धरती
47.  अवनि – धरती
अवन – रक्षा
48.  अचल – पर्वत
अचला – धरती
49.  रस – आनन्द
रसा – धरती
50.  प्रथा – रीति
पृथ्वी – धरती
पृथा – कुन्ती
51.  शिव – महादेव, कल्याण
शिवा – पार्वती, गीदड़ी
52.  शंकर – महादेव
 संकर – मिश्रण
53.  शशधर – चन्द्रमा (शश – खरगोश) 
शशिधर – शिव
54.  महादेव – शिव
महादेवी – पार्वती, दुर्गा
55.  अंधकारी – भैरवी, राग
अंधकारि – अंधक, मरि
56.  शम्भु – शिव
शम्बु – घोंघा
57.  मल – गन्दगी
मल्ल – पहलवान
58.  ऋत – सत्य
ऋतु – मौसम
59.  इन्दिरा – लक्ष्मी
इन्द्रा – इन्द्राणी
60.  इति – समाप्ति
ईति – दैवीय आपदा
61.  कृति – रचना
कृती – पुण्यात्मा, रचनाकार
62.  कंटक – काँटा
कटक – सेना
63.  आकर – खजाना
आकार – रुप
64.  अंस – कंधा
अंश – हिस्सा, भाग
65.  दिवाली – देनदारी
दीवाली – दीपावली
66.  प्रदीप – दीपक
प्रतीप – उल्टा
67.  प्रणय – प्रेम
परिणय – विवाह
68.  प्रणाम – नमस्कार
प्रमाण – साक्ष्य
69.  वर्ण – रंग, जाति, अक्षर
व्रण – घाव
70.  सुधि – याद/बुद्धि
सुधी – बुद्धिमान
71.  ग्रंथि – गाँठ
 ग्रंथी – गुरु-ग्रंथ का पाठ करने वाला
72.  स्वजन – निकट संबंधी
श्वजन – कुत्ता
73.  सुरभि – सुगन्ध
सुरभी – गाय
74.  उदार – दयालु
उधार – कर्ज
उद्धार –कल्याण
75.  उपल – पत्थर
उत्पल – कमल
76.  अश्व – घोड़ा
 अश्म – पत्थर
77.  चपल – चंचल
चपला – बिजली
78.  बलि – न्योछावर
बली – बलवान
79.  अपत्य – सन्तान
अपथ्य – अयोग्य
80.  कोल – सुअर
कौल – वचन
81.  खर – तेज, गधा
खरा – शुद्ध
82.  चक्रवाक – चकवा
चक्रवात – तूफान
83.  भुवन – संसार
भवन – मकान
84.  भारती – सरस्वती
भारतीय – भारत का निवासी
85.  निर्जर – देवता
निर्झर – झरना
86.  अजर – देवता
अजिर – आँगन
87.  अशक्त – निर्बल
आसक्त – अनुरक्त
88.  आहूत – बुलावा
आहुत – हवि रुप में अर्पित
89.  कलश – घड़ा
कुलिश – हीरा/वज्र 

READ MORE about  वाक्यांश के लिए एक शब्द || Vakyansh ke liye ek shabd

About the author

thenotesadda.in

Leave a Comment

You cannot copy content of this page