समश्रुत भिन्नार्थक = सम-समान, श्रुत – सुनना,
भिन्न-अलग।
वे शब्द जो सुनने में समान हो, परन्तु अर्थ में भिन्न हो
1. आदि – प्रारम्भ/प्रथम
आदी – अभ्यस्त
2. तरणि – सूर्य
तरणी – नाव
3. मरीचि – किरण
मरीची – सूर्य
4. सूर – सूर्य, अंधा
शूर – वीर
5. अज – अजन्मा, ब्रह्मा, दशरथ के पिता, बकरा
अजा – बकरी
6. छकड़ी – बैलगाड़ी
छगड़ी – बकरी
7. छाछ – तक्र
छाग – बकरा, बकरी
8. नारी – स्त्री
नरी – बकरी
9. अजय – न जीता हुआ
अजया – बकरी
10. वारण – हाथी, न्योछावर
वरण – स्वीकार
11. द्विप – हाथी
द्वीप – टापू
12. नाग – हाथी, पहाड़, सूर्य
नाक – नामिश, स्वर्ग
13. कुंजर – हाथी
कंजर – एक जाति विशेष
14. हस्ति – हाथी
हस्ती – अस्तित्व
15. गज – हाथी
गज – नापने की इकाई
<script async src=”https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-1854036100335974″
crossorigin=”anonymous”></script>
<ins class=”adsbygoogle”
style=”display:block; text-align:center;”
data-ad-layout=”in-article”
data-ad-format=”fluid”
data-ad-client=”ca-pub-1854036100335974″
data-ad-slot=”5576874432″></ins>
<script>
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>
16. ललित – सुन्दर
ललिता – सुन्दर सत्री
17. अंगना – स्त्री
अँगना – आँगन
18. द्वारा – माध्यम
दारा – स्त्री
19. गृहिणी – स्त्री
ग्रहिणी – एक प्रकार का रोग
20. कंत – पत्ति
कान्ता – स्त्री
21. पुष्कर – तालाब
पुष्कल – पर्याप्त
22. अहर – तालाब
आहार – भोजन
23. तड़ाक – शीघ्र
तड़ाग – तालाब
24. सर – तालाब
शर – बाण
25. हृद – हृदय
ह्रद – तालाब
26. लत – आदत
लता – बेल
27. व्यसन – बुरी आदत
वसन – वस्त्र
28. चषक – प्याला
चसक – आदत
29. आदि – प्रारम्भ/प्रथम
आदी – आदत
30. खग – पक्षी
खंग – तलवार
<script async src=”https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-1854036100335974″
crossorigin=”anonymous”></script>
<ins class=”adsbygoogle”
style=”display:block; text-align:center;”
data-ad-layout=”in-article”
data-ad-format=”fluid”
data-ad-client=”ca-pub-1854036100335974″
data-ad-slot=”1883658548″></ins>
<script>
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>
31. कृपण – कंजूस
कृपाण – तलवार
32. असि – तलवार
अस्सी – एक प्रकार की संख्या
33. असिलता – तलवार
अशीलता – उद्दण्डता
34. सर्ग – सृष्टि
स्वर्ग – देवलोक
35. शम – शान्त
सम – समान
36. आरसी – आइना
आर्षि – वेद संबंधी
37. प्रसाद – कृपा, भोग चढ़ावा
प्रासाद – महल
38. अग – सूर्य, पहाड़
अघ – पाप
39. अविराम – लगातार
अभिराम – सुन्दर
40. आवरण – ढ़का हुआ
आभरण – आभूषण
41. अम्बुद – बादल
अम्बुज – कमल
42. अम्ब – आम, माता
अम्बु- जल
43. अतल – गहरा
अतुल – बड़ा
44. इला – धरती
ईला – एक प्रकार की मछली
45. क्षमा – माफी
क्ष्मा – धरती
<script async src=”https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-1854036100335974″
crossorigin=”anonymous”></script>
<ins class=”adsbygoogle”
style=”display:block; text-align:center;”
data-ad-layout=”in-article”
data-ad-format=”fluid”
data-ad-client=”ca-pub-1854036100335974″
data-ad-slot=”4126678502″></ins>
<script>
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
</script>
46. क्षति – हानि
क्षिति – धरती
47. अवनि – धरती
अवन – रक्षा
48. अचल – पर्वत
अचला – धरती
49. रस – आनन्द
रसा – धरती
50. प्रथा – रीति
पृथ्वी – धरती
पृथा – कुन्ती
51. शिव – महादेव, कल्याण
शिवा – पार्वती, गीदड़ी
52. शंकर – महादेव
संकर – मिश्रण
53. शशधर – चन्द्रमा (शश – खरगोश)
शशिधर – शिव
54. महादेव – शिव
महादेवी – पार्वती, दुर्गा
55. अंधकारी – भैरवी, राग
अंधकारि – अंधक, मरि
56. शम्भु – शिव
शम्बु – घोंघा
57. मल – गन्दगी
मल्ल – पहलवान
58. ऋत – सत्य
ऋतु – मौसम
59. इन्दिरा – लक्ष्मी
इन्द्रा – इन्द्राणी
60. इति – समाप्ति
ईति – दैवीय आपदा
61. कृति – रचना
कृती – पुण्यात्मा, रचनाकार
62. कंटक – काँटा
कटक – सेना
63. आकर – खजाना
आकार – रुप
64. अंस – कंधा
अंश – हिस्सा, भाग
65. दिवाली – देनदारी
दीवाली – दीपावली
66. प्रदीप – दीपक
प्रतीप – उल्टा
67. प्रणय – प्रेम
परिणय – विवाह
68. प्रणाम – नमस्कार
प्रमाण – साक्ष्य
69. वर्ण – रंग, जाति, अक्षर
व्रण – घाव
70. सुधि – याद/बुद्धि
सुधी – बुद्धिमान
71. ग्रंथि – गाँठ
ग्रंथी – गुरु-ग्रंथ का पाठ करने वाला
72. स्वजन – निकट संबंधी
श्वजन – कुत्ता
73. सुरभि – सुगन्ध
सुरभी – गाय
74. उदार – दयालु
उधार – कर्ज
उद्धार –कल्याण
75. उपल – पत्थर
उत्पल – कमल
76. अश्व – घोड़ा
अश्म – पत्थर
77. चपल – चंचल
चपला – बिजली
78. बलि – न्योछावर
बली – बलवान
79. अपत्य – सन्तान
अपथ्य – अयोग्य
80. कोल – सुअर
कौल – वचन
81. खर – तेज, गधा
खरा – शुद्ध
82. चक्रवाक – चकवा
चक्रवात – तूफान
83. भुवन – संसार
भवन – मकान
84. भारती – सरस्वती
भारतीय – भारत का निवासी
85. निर्जर – देवता
निर्झर – झरना
86. अजर – देवता
अजिर – आँगन
87. अशक्त – निर्बल
आसक्त – अनुरक्त
88. आहूत – बुलावा
आहुत – हवि रुप में अर्पित
89. कलश – घड़ा
कुलिश – हीरा/वज्र